Ponad rok temu, w styczniu 2022 roku, na posiedzeniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych odbyła się dyskusja z przedstawicielami branży lotniczej w zakresie proponowanych przez stronę rządową zmian do ustawy o przetwarzaniu danych dotyczących przelotu pasażera (PNR).
Projekt wspomnianej Ustawy przedstawiony przez Rząd obejmował propozycje rozłożenia w dłuższym czasie możliwości nałożenia na przewoźników lotniczych administracyjnych kar finansowych za naruszenie obowiązku przekazywania danych PNR, umożliwienie objęcia jednym postępowaniem więcej niż jednego naruszenia i wydanie jednej decyzji w odniesieniu do wielu naruszeń, a także wprowadzenie możliwości nakładania administracyjnych kar pieniężnych przez komendantów oddziałów Straży Granicznej. Strona rządowa wnioskowała o pilne wdrożenie ustawy „mając na uwadze trudną sytuację finansową branży lotniczej”.
Istotnym elementem sejmowego spotkania było wystąpienie przedstawicieli branży lotniczej w sprawie polskich uregulowań prawnych i ich konsekwencji. Linie lotnicze domagały się wprowadzenia zmian dotyczących wymiaru kar wynikających z ustawy o PNR oraz umorzenia dotychczasowych postępowań.
Dajmy sobie czas
Przedstawiciele linii lotniczych argumentowali swoje stanowiska kryzysem w jakim znalazła się branża w rezultacie pandemii COVID-19 oraz problemami w przesyłaniu danych w początkowym okresie obowiązywania Ustawy.
Minister Bartosz Grodecki w odpowiedzi na oczekiwania przewoźników o umorzeniu nałożonych kar wskazywał wówczas na brak możliwości prawnych wprowadzenia abolicji. Podczas posiedzenia Komisji informował również o braku możliwości zmiany ustawy w odniesieniu do nałożonych kar w związku z ryzykiem wystąpienia naruszenia zapisów unijnej dyrektywy.
Najważniejszym, jak się jednak wydaje, ustaleniem z sejmowej Komisji był fakt, że proponowane przez Rząd rozwiązanie, tj. przesunięcie terminu spłaty kary finansowej o 24 miesiące, miało być kompromisem dającym dodatkowy czas na podjęcie kolejnych działań zmierzających do zmian, o które zabiegały w trakcie spotkania linie lotnicze.
Pan Minister Bartosz Grodecki zapewnił o udzieleniu rządowego wsparcia przewoźnikom w ramach komisji sektorowej celem wdrożenia rozwiązań umożliwiających umorzenie kar finansowych nałożonych na podmioty lotnicze.
W ślad za zgłaszanymi potrzebami linii lotniczych, do projektu zgłaszane były przez posłów
opozycji poprawki, których celem, jak uzasadniali, miało być złagodzenie obowiązujących przepisów. Zarówno przedstawiciel Rządu uczestniczący w posiedzeniu Komisji jak również większość posłów poprawki te odrzuciła.
Nowelizacja Ustawy weszła w życie 5 lutego 2022 roku w brzmieniu przygotowanym przez Rząd, umożliwiając liniom lotniczym przesunięcie spłaty nałożonych kar administracyjnych o 24 miesiące. 19 dni później rozpoczęła się wojna na Ukrainie powodując destabilizację cen na rynku energetycznym i ograniczenia w dostępności przestrzeni powietrznej.
Nadszedł kolejny kryzys dla linii lotniczych. Niewykorzystane możliwości
W nawiązaniu do nakładanych kar administracyjnych i związanych z tym obciążeń finansowych przewoźników niezbędne jest podkreślenie, że Ustawa o PNR wdrożona w 2018 roku w art. 76 zawierała możliwość wyłączenia stosowania art. 64 tej Ustawy, tj. nakładania kar finansowych, przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie dla każdego przewoźnika lotniczego, który podjął działania, mające na celu zapewnienie warunków technicznych umożliwiających sprawne i skuteczne przekazywanie przez niego danych PNR do JIP (Krajowa Jednostka do spraw Informacji o Pasażerach). Linia lotnicza chcąca skorzystać z tej możliwości musiała w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy wystąpić pisemnie do Komendanta Głównego Straży Granicznej o wpisanie jej na listę przewoźników lotniczych dostosowujących się do przekazywania danych PNR do JIP.
PolskaSky.pl zwróciła się do rzeczniczki Straży Granicznej z prośbą o informację w powyższej sprawie. W odpowiedzi przesłano, że pomimo odbytych przez Straż Graniczną spotkań z przedstawicielami linii lotniczych i zorganizowanej w tamtym czasie kampanii informacyjnej oraz prowadzonej korespondencji informującej podmioty lotnicze o przyjętych rozwiązaniach w zakresie sposobu i terminów podłączania do Krajowego Systemu Informatycznego PNR (KSI PNR), z ustawowego wyłączenia tj. zastosowania art. 76 Ustawy o PNR skorzystało jedynie… 38 przewoźników.
„Pozostali, niedopełniając formalności związanych z dokonaniem przedmiotowego zgłoszenia w ustawowym terminie, nie skorzystali z przywileju uzyskania statusu przewoźnika dostosowującego się, w związku z tym byli zobowiązani do przekazywania danych PNR od dnia wejścia w życie ustawy PNR. W tym miejscu należy dodać, że prowadzona przez Straż Graniczną kampania informacyjna była dodatkową inicjatywą i nie wynikała z obowiązujących przepisów prawa.” - dodała rzecznik por. SG Anna Michalska.
Na decyzję trzeba będzie poczekać
Zważywszy nie tylko na deklarację Ministra o „czasowości” przyjętej zmiany, ale również na fakt wydanego w grudniu ubiegłego roku wyroku TSUE w sprawie dyrektywy o PNR , PolskaSky.pl skierowała do MSWiA pytania, między innymi, czy w zakresie Ustawy o PNR podejmowane są jakieś prace.
W odpowiedzi Rzecznik MSWiA przekazał, iż „w ramach resortu spraw wewnętrznych i administracji "nie są prowadzone prace legislacyjne mające na celu nowelizację przedmiotowej ustawy.”
Udało się nam również ustalić, że w 2022 roku, w sprawie PNR do Komisji Europejskiej zostały wystosowane pisma zarówno przez przewoźników lotniczych, jak również MSWiA.
Zgodnie z deklaracją złożoną na Komisji sejmowej, Pan Minister Bartosz Grodecki wystąpił do KE z prośbą o wypracowanie jednolitych rozwiązań dla wszystkich krajów członkowskich UE w zakresie obowiązującej dyrektywy przede wszystkim w zakresie odstąpienia od nałożonych na przewoźników kar pieniężnych za lata 2018-2021, zważywszy na ich trudną sytuację finansową, deklarując jednocześnie pełne zaangażowanie ze strony Polski.
O działania w tym zakresie zapytaliśmy także rzecznika prasowego Komisarz ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych Yivę Johansson.
„W pierwszej połowie 2022 r. miały miejsce kontakty w sprawie odpowiednich wymogów prawnych określonych w dyrektywie PNR pomiędzy Panią Komisarz Johansson a przedstawicielami branży lotniczej i polskiego rządu" - poinformowała rzecznik.
Przekazano również, że dyrektywa pozostawia państwom członkowskim margines swobody przy wykonywaniu art. 14 dyrektywy PNR oraz przy określaniu odpowiednich kar, jakie należy nałożyć w poszczególnych przypadkach. Rzecznik dodała również, że Komisja utrzymuje regularne kontakty z państwami członkowskimi i przewoźnikami lotniczymi w sprawie wdrożenia i stosowania dyrektywy PNR.
Pomimo bardzo ogólnych stanowisk przesłanych do redakcji zarówno przez MSWiA jak również rzecznika prasowego Pani Komisarz Johansson nie można wykluczyć prowadzenia wielostronnego dialogu celem wdrożenia rozwiązań abolicyjnych. Niefortunnym wydaje się jednak towarzyszący tej sprawie rok wyborczy.
Linie lotnicze są ogromnie zdeterminowane do podejmowania działań zmierzających wstrzymanie postępowań administracyjnych w związku z PNR. Nie można wykluczyć, że przewoźnicy lotniczy mając na uwadze wyrok TSUE z dnia 21 czerwca 2022 roku, zdecydują się na dalsze postępowania sądowe celem dokonania oceny zgodności wdrożonych rozwiązań i tym samym prawidłowości decyzji administracyjnych wydanych przez Komendanta Straży Granicznej w odniesieniu do nałożonych kar.
Niepewna przyszłość
Sytuacja linii lotniczych jest trudna. Na spotkaniu EUROCONTROL NM User Forum 2023 w dniach 2-3 lutego br. zapewniano, że na rynku widać zapotrzebowanie na „latanie”, jednak nie wszędzie w Europie poziom ruchu powrócił do poziomu z 2019 roku.
Według ekspertów IATA czynniki makroekonomiczne takie jak inflacja i ceny paliw pozostają głównym wyzwaniem dla branży lotniczej.
Jeszcze w styczniu amerykańcy eksperci finansowi zapowiadali, że do połowy bieżącego roku baryłka ropy może ponownie przekroczyć cenę 100 USD. Jeśli ten czarny scenariusz się sprawdzi, linie lotnicze będą musiały dokonać kolejnej rewizji kosztów, mając jednocześnie świadomość oczekiwanych wzrostów płac.
Jak poinformował w TVN24 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego Piotr Samson, w wyniku wojny na Ukrainie oraz w związku z potencjalnymi strajkami personelu lotniczego, "w tym roku pasażerowie będą musieli zmierzyć się z utrudnieniami w ruchu lotniczym".
Linie lotnicze są zadłużone, a post-covidowa rzeczywistość okazała się inna, szczególnie w odniesieniu do klienta biznesowego, który jeszcze przed pandemią stanowił znaczą część w wypracowywaniu zysków. Rynek lotniczy ciągle mierzy się z wyzwaniami. Trzeba mieć na uwadze fakt, że utrzymująca się niepewność zniechęca inwestorów do angażowania kapitału w nierentowny biznes lotniczy.
Wydaje się przesądzone, że zmiana Ustawy o PNR nie zostanie wprowadzona w tej kadencji Sejmu. Tymczasowość rozwiązań, o której była mowa na Komisji, będzie trwała niemal cały okres 24 miesięcy - do rozpoczęcia kadencji nowego Rządu, dla którego "otwarciem" będzie podjęcie w trybie pilnym ostatecznej decyzji w sprawie PNR.
LINKI
https://energia.rp.pl/ropa/art37771071-ceny-ropy-malo-optymistyczne-prognozy-analitykow https://www.money.pl/gielda/surowce/dane,ropa.html https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/industry-confidence-remains-upbeat-for-the-year-ahead/ https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/air-passenger-market-analysis---january-2023/ https://curia.europa.eu/juris/liste.jsfnat=or&mat=or&pcs=Oor&jur=C%2CT%2CF&num=C817%252F19&for=&jge=&dates=&language=pl&pro=&cit=none%252CC%252CCJ%252CR%252C2008E%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252C%252Ctrue%252Cfalse%252Cfalse&oqp=&td=%3BALL&avg=&lg=&page=1&cid=3494304